Eskişehir Lületaşı Müzesi: Beyaz Altının Sahibi
Odunpazarı’nda bulunan Tarihi Kurşunlu Külliyesi, sergilediği eserler yönünden dünyada tektir. Lületaşı eserlerinin sergilendiği Eskişehir Lületaşı Müzesi’nde, Eskişehir halkının beyaz altın olarak nitelendirdiği lületaşından yapılan pipolar, takılar, küçük heykeller ziyaretçilere sunuluyor.
Temelleri ilk olarak 1989 yılında lületaşı festivalleri ve el sanatları yarışmaları ile çeşitli lületaşı sergilerindeki eserlerin satın alınmasıyla atılmış, 2008 yılında bugünkü Kurşunlu Külliyesi‘nde ziyarete açılmıştır. Bu küçük müze ücretsiz olarak gezilebiliyor. Küçük olmasına karşın müzede yer alan onlarca sanatçıya ait yüzlerce eser, her adımda bizi şaşırtmaya yetiyor.
İnce gözenekli ve yumuşak bir dokuya sahip olan lületaşı, 19. yüzyılda ilk olarak Glocker adındaki bir Alman mineralog tarafından bulunduğu için deniz köpüğü anlamına gelen Meerschaum olarak adlandırmıştır.
Dünya üzerinde lületaşının çıkarılabileceği yatakların neredeyse tamamı Eskişehir’de bulunur. Bu nedenle lületaşı, Eskişehir’in simgelerinden biridir ve aynı zamanda halkın beyaz altın diyebileceği kadar önem arz eden bir mineraldir.
Lületaşı, yeraltındaki katmanlardan çıkarılmadan önce ıslak haldedir. 300 metreden fazla derinlikten çıkarılan lületaşı, ıslak olması sebebiyle de kolayca işlenir. Ustaların özel bıçaklarıyla işlenen ve şekil verilen eserler tamamlandıktan sonra kurutularak direnci artırılır.
Kurutma işlemi direkt olmayan bir ısı ile, uzun sürede gerçekleşir. Balmumuna batırılarak cilalanan eserlerin üretim aşaması bu şekilde sonlanır ve müzede gördüğünüz halini alır.
Lületaşı işlemeciliği büyük bir dikkat, yetenek ve sabır gerektiriyor. Lületaşı malzemesi, yeni bulunduğu zamanlarda işlenmesi için önce Viyana’ya gönderilirdi.
Viyana’dan dünyaya yayılan lületaşı, bu nedenle Viyana Taşı olarak tanınmıştı. Cumhuriyet döneminden sonra yetişen ustalar sayesinde lületaşı ihracına gerek duyulmamış, tüm işlemler ülkemizde yapılmaya başlanmıştır.
Lületaşı malzemesinin nikotini emici bir özelliğe sahip olması, pipo ürünlerinin daha çok ortaya çıkmasını sağlamış. Lüle kelimesi; tütün çubuğu, pipo, nargile gibi malzemelerin uçlarına tütün koyulmasını sağlayan yuvaya verilen isimdir aynı zamanda.
Müze girişinde sol tarafta cam vitrinlerde bolca göreceğiniz lületaşı pipoları, tespih, satranç takımı, anahtarlık, çeşitli süs eşyaları ve heykellerdeki küçük detaylar lületaşı sanatının ne kadar özenli bir çalışma sonucu ortaya çıktığını açıkça ifade ediyor.
Lületaşı maddesi 3000 derece sıcaklığa kadar dayanıklılık gösterebilen bir madde. Bu özelliği nedeniyle uzay gemilerinde, füzelerde ve fabrika bacalarında da tercih edilen bir madde olduğunu es geçmeyelim.
Lületaşı Müzesi Nerede?
Lületaşı Müzesi’ne tramvay kullanarak ulaşmak için Atatürk Lisesi durağında inmelisiniz. Odunpazarı’nın içinden geçerek Kurşunlu Külliyesi’ni bulun ve Kurşunlu Camii’nin arkasında kalan yapılara ulaşın.
