Selçuk Ayasuluk Kalesi: St Jean Kilisesi ve İsa Bey Camii

İzmir’in tarih kokan toprakları, sizi Selçuk Ayasuluk Kalesi’nin eşsiz manzarası, gizemli St Jean Kilisesi’nin sırları ve mistik İsa Bey Camii’nin hikayeleriyle baş başa bırakmaya davet ediyor. Bu yolculukta, antik dönemlerin ruhunu hissederek, Selçuk’un zamana meydan okuyan yapılarını keşfetmenin heyecanını yaşayacaksınız. Peki, bu tarihi güzellikle hakkında bilinmesi gerekenler neler? İşte, İzmir Kalesi ve çevresinin keşfedilmeyi bekleyen hikayeleri…

Selçuk Kalesi

Selçuk Kalesi, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinin izlerini taşıyor ve adeta tarihle iç içe bir yapı. İnşasında moloz taş, devşirme malzemeler ve tuğla kullanılmış ve tam 17 kule ile tahkim edilmiş. Bu kuleler kaleye sadece estetik bir değil, aynı zamanda müthiş bir güç de kazandırıyor.

Kalenin doğu ve batısında yer alan iki ana giriş kapısı var. İçindeki yapılar ne yazık ki depremler ve savaşlar sonucu yıkılmış durumda. Ama yine de, kalenin içinde yaşayan askerler için inşa edilmiş konutlar, bir hamam ve minarenin bir kısmı ile Kale Camii’nin tek kubbesi gibi sağlam kalan yapılar dikkat çekiyor.

Özellikle, kale içindeki caminin yanında bulunan ve kazılarla gün yüzüne çıkarılan evlerin temelleri, Aydınoğulları ve Osmanlı dönemlerine uzanan bir tarihe tanıklık ediyor. Bu evler, Bizans dönemine kadar gidiyor ve genellikle alt katları ahır, üst katları ise yaşam alanı olarak kullanılmış.

Camiye dair kesin bir inşa tarihi bilinmiyor. Üzerinde ya da çevresinde herhangi bir yazıt bulunmamasına karşın, arkeologlar caminin, Aydınoğulları Beyliği’nin Ayasuluk’u ele geçirdiği dönemde inşa edildiğini düşünüyorlar. Kaledeki bir diğer dikkat çekici yapı ise, en üst noktada yer alan ve hala ayakta durabilen kubbeli sarnıç. Bu, o dönemlerde kullanılan önemli bir yapı.

Böylece, Selçuk Kalesi sadece bir kale değil, aynı zamanda tarih boyunca farklı uygarlıkların izlerini taşıyan yaşayan bir müze gibi. Burası, geçmişe ışık tutan ve günümüze kadar gelen bir kültürel mirasın temsilcisi. Yani, Ayasuluk Tepesi’nde yükselen bu kale, sadece Selçuk’un değil, aynı zamanda tarihin de tacı.

St Jean Kilisesi (Basilica of Saint John)

Selçuk’un tarih kokan yollarını izlediğinizde, Ayasuluk Tepesi’ne varmadan önce yıkık dökük yapılar ve antik sütunlar arasından geçeceksiniz. Bu yol sizi, İncil’in yazarlarından biri olan Aziz Yuhanna’nın kaleminden çıkan satırların ilham kaynağı olan St. Jean Kilisesi’ne çıkarır. İzmir’in Selçuk ilçesinde, kaleye komşu bu kutsal mekan, Hristiyanlık için önemli bir haç merkezi olmuş.

MS 2. yüzyılda inşa edilen bu kilise, Aziz Yuhanna’nın vefatının ardından onun anısına haç şeklinde tasarlanmış ve en büyük kubbesinin altında, Aziz’in kabri ziyaretçilere açık.

Hristiyanlıkta dini açıdan büyük bir öneme sahip olan bu yer, 1921’den başlayarak uzun yıllar boyunca kazı ve restorasyon çalışmalarına tanık olmuş. Kültür Bakanlığı ve Efes Müzesi’nin ardından 2007’den itibaren Pamukkale Üniversitesi bu önemli görevi üstlenmiş.

Peki, bu kilisenin adını taşıyan St. Jean kimdir? Hz. İsa’nın 12 havarisinden biri olan ve Hristiyanlığın en karanlık dönemlerinde bile inancını yaymaya çalışan bir figür. İmparatorluğun zulmünden kaçarak, İsa’nın annesi Meryem ile birlikte bu topraklara sığınmış. Ağabeyi Jakob’un şehit düşmesinin ardından, Aziz Yuhanna’nın isteği üzerine, burada, Ayasuluk Tepesi’nde gömülü.

Eğer bu tarihi kiliseyi ziyaret etmek isterseniz, Müzekart‘ınız varsa ücretsiz girebilirsiniz. Yazın 08:00 – 19:00, kışın ise 08:30 – 17:30 saatleri arasında her gün açık, Pazartesi günleri dahil. Efes Antik Kenti‘ne oldukça yakın bir konumda bulunuyor; sadece 3,5 km uzaklıkta.

Efes Arkeoloji Müzesi‘ne ise yalnızca 400 metre mesafede. Selçuk’un tepesinden, tarihin derinliklerine doğru bir yolculuk yapmak için St. Jean Kilisesi mükemmel bir başlangıç noktası olabilir.

İsa Bey Camii

Selçuk, İzmir’in en tarihi bölgelerinden biri, burada her köşe başı adeta zamanın derinliklerine açılan bir kapı. Bu kapılardan biri de, Selçuk Kalesi ve St. John Kilisesi’nin yakın komşusu, İsa Bey Camii. Eğer cami mimarisi ilginizi çekiyorsa, Efes’in zengin tarihi dokusuna tanıklık eden bu yapıyı kesinlikle ziyaret etmelisiniz.

1375 yılında, bilim ve sanatın hamisi İsa Bey tarafından yaptırılan cami, Türk mimarlık tarihinde Anadolu Beylikleri döneminden kalan önemli eserlerden biri. İki giriş kapısı olan caminin batıdaki kapısı, geometrik desenler ve yazılarla süslenmiş. Bu kapıdaki mermer işçiliği ve renkli taş kullanımı gerçekten görülmeye değer. Camiye adımınızı atarken bu detayları gözden kaçırmayın.

Caminin iki minaresinden biri, 16. yüzyılda yaşanan depremler sonucu yıkılmış. Depremler caminin çatısına da zarar vermiş, ancak 1975 yılında Selçuk Müftüsü Abdullah Arılık’ın önderliğinde yapılan restorasyon çalışmalarıyla cami yeniden ibadete açılmış. İsa Bey Camii’nin Şamlı Ali İbn’el Dımışki tarafından tasarlanmış olması da mimarlık tarihindeki önemini artırıyor.

1. yüzyılda kervansaray olarak da kullanılan cami, bugün hala aktif olarak ibadet için kullanılmakta. İç süslemelerinin bir kısmı zamanla kaybolmuş olsa da, pandantiflerdeki çini mozaik süslemeleri hala görülebiliyor. Mozaiklerin ve duvar süslemelerinin sade güzelliği, caminin içine adım atınca sizi karşılıyor.

Konum olarak Artemis Tapınağı ve St. Jean Kilisesi arasında yer alan İsa Bey Camii, Selçuk Kalesi’ne doğru bir yolculuk yaparken karşınıza çıkacak. Bu tarihi yapıyı ziyaret ederken, aracınızı cami önüne park edebilirsiniz. İsa Bey Camii, Selçuk’un tarihini keşfetmek isteyen herkes için ziyaret edilmesi gereken bir durak.

Video

Sonuç

Selçuk’un büyüleyici tarihine yaptığımız bu yolculuk, zamanın ötesine geçiş yapmanın mümkün olduğunu bir kez daha kanıtladı. Ayasuluk Kalesi’nin ihtişamlı duvarları, St Jean Kilisesi’nin mistik atmosferi ve İsa Bey Camii’nin zarif sanatı, İzmir’in kültürel mirasının ne kadar zengin ve çeşitli olduğunu gözler önüne serdi. Her köşesi ayrı bir hikaye barındıran bu tarihi yapılar, geçmişle geleceği birleştiren benzersiz bir köprü işlevi görüyor.