Türkiye’nin Meşhur Yemekleri: Yöresel Lezzetler Rehberi

Gezgin bir ruha sahipseniz ve dünyanın dört bir yanında yeni tatlar keşfetmekten hoşlanıyorsanız, Türkiye’nin eşsiz mutfaklarına mutlaka bir göz atmalısınız. Türkiye, neredeyse her il ve ilçesinde yerel spesiyaliteleriyle bilinen, bu konuda belki de dünyanın en geniş çeşitlilik gösteren rotalarından birini sunuyor.

Yüzlerce yıllık bir geleneği ve zengin tarih ve kültürel birikimi içinde barındıran Türkiye mutfakları, sayısız gezginin yeni bir seyahat planlamasını ve bu eşsiz lezzetlerden daha fazlasını keşfetmeyi dört gözle beklemesinin sebepleri arasında.

Anadolu’nun bu medeniyetler coğrafyasında her dönemden derin etkileri taşıyan Türk mutfağı, her tür damak tadına hitap edecek çeşitlilikte yemekler sunuyor. Onlarca lezzeti arasından en ünlü onunu seçmek zor olsa da, yerli ve yabancı turistlerin mutlaka denemesi gereken bazı özel tatlar var.

Kebap

Türkiye’nin lezzetli yemeklerinden bahsederken, her şehrin kendine has bir kebap çeşidine ev sahipliği yaptığı gerçeğini görmezden gelmek imkânsız. Orta Doğu genelinde binlerce kebap türü bulunmasına rağmen, “kebapta lider Türkiye” diyebiliriz, hem yerel hem de uluslararası alanda.

Türkiye’nin özgün kebaplarının arasında, belki de en tanınmış olan Adana kebabı, Türk mutfağının baş tacıdır. En kaliteli hali kuzu eti ile yapılan Adana kebap, tuz ve pul biber karışımıyla lezzetlendirilir, mangalda kömür ateşinde pişirilir ve özel bir pide ekmek ile sumaklı soğanla birlikte sunulur.

İnce çekilmiş etin yumuşak yapısı, ağızda dağılırken, kebabın yanındaki ekstraların yavaş yavaş etle karışan tatları, belki de dünyadaki en keyifli kebap deneyimlerinden birini yaşatıyor.

Mantı

Çin’den İtalyan mutfağına kadar birçok farklı kültürde, çeşitli adlar ve biçimler altında bulabileceğiniz mantının Türk mutfağındaki versiyonu, bilhassa Kayseri mantısı, oldukça popülerdir. Hazırlanış süreci diğer türlerine kıyasla biraz daha emek isteyen Kayseri mantısı, boyutuyla da dikkat çeker.

Hatta bir dönem Kayseri’de, bir çorba kaşığına 40 mantı sığdıramayan genç kadınların evlenemeyeceği inanılırdı. Türkiye’nin en tanınmış yemekleri arasında yer alan mantı, baharat ve tereyağından oluşan bir sos eşliğinde, isteğe bağlı olarak sarımsaklı ya da sade yoğurtla servis edilir.

Sinop, Trakya, Çorum ve Nevşehir gibi farklı yörelerin özgün pişirme teknikleriyle hazırladığı mantı türleri, denemeye değer diğer alternatifler arasındadır.

Lahmacun

Türkiye mutfaklarının öne çıkan yıldızlarından biri olan lahmacun, adını Arapça “etli hamur” anlamına gelen “lahm bi ajin” teriminden alır. Halk arasında Türk pizzası olarak da bilinen bu lezzet, yüzyıllar boyunca Türkiye’nin doğusunda sevilen bir tat olmuştur.

Özellikle son 50 yılda ülke genelinde açılan Türk lokantaları ve kebapçılar sayesinde lahmacun, herkesin sofrasında kaçınılmaz bir lezzet haline gelmiştir.

Kendi başına bir festivali bile olan, taş fırında pişirilen ve özgün baharatların karışımıyla eşsiz bir lezzete sahip olan lahmacun, en çok Gaziantep ve Şanlıurfa ile özdeşleştirilir.

Baklava

Orta Doğu, Balkanlar ve Güney Asya’da olduğu kadar Türkiye’de de büyük bir tutkuya dönüşen baklava, çeşitli malzemelerle üretilir. Bu malzemeler arasında belki de en çok sevileni, Gaziantep mutfağının sembolü olan Antep fıstıklı baklava olabilir.

Kökeni hakkında uzun süren tartışmaların ardından AB Komisyonu baklavanın Türk mutfağına özgü bir lezzet olduğunu resmen tescil etmiştir. Gaziantep’in ünlü fıstıklı baklavasının başarısında kullanılan özel fıstık çeşidi kadar, kıvamıyla fark yaratan özel şerbetin de büyük bir payı vardır.

Köfte

Türkiye’nin yemeklerinden bir diğer öne çıkanı ise köftedir. Kebap kadar çeşitlilik gösteren köfte, her şehrin kendi benzersiz tarifiyle bir lezzet haritası oluşturur. İzmir köftesi, Tekirdağ köftesi ve Trabzon’un Akçaabat köftesi, ilk akla gelen çeşitler arasında yer alır.

İzmir’deki özel sosu, patates ve biber eşliğinde servis edilen köfte, fırında pişirilerek ayrı bir lezzet katıyor. Tekirdağ köftesi ise ızgara üzerinde pişirilir ve fasulye, soğan, zeytinyağı ve limonla hazırlanan piyaz ve bölgeye özgü acı sosla sunulur. Akçaabat köftesi, bölgede doğal olarak yetişen danaların ön kol eti, kaburga eti, işkembe yağı ve böbrek yağıyla hazırlanır ve odun kömürü kullanılan ocaklarda pişirilerek servis edilir.

Hünkâr Beğendi

Hünkâr Beğendi, Osmanlı mutfağından günümüze kalan, evlerde ve lokantalarda özenle hazırlanıp servis edilen bir saray yemeği. Amerika’nın keşfinden sonra Avrupa’ya gelen patlıcan, bu yemeğin ana malzemelerinden biridir.

Yemeğin isminin hikayesi de oldukça ilginç. Sultan Abdülâziz ve dönemin Fransız imparatoriçesi Eugenie’nin ünlü buluşması sırasında, bu yemek iki mutfak arasında tesadüfi bir sentez olarak ortaya çıkmıştır.

Yemeğin hazırlanmasında kullanılan et türü kadar, patlıcanın pişirilme şekli de büyük önem taşır. Közlenmiş patlıcan, süt ve undan hazırlanan püre üzerine, çeşitli baharatlarla lezzetlendirilmiş kuzu eti eklenerek Hünkâr Beğendi hazırlanır. Bu lezzetli yemek, Türk mutfağının en sevilen lezzetleri arasındadır.

Zeytinyağlı Sarma

Zeytinyağlı sarma, Osmanlı mutfağından bugüne kadar ulaşan bir başka lezzetli yemek ve Türkiye’nin zeytin üretim merkezi olan Ege Bölgesi ile özdeşleştirilir. Zeytinyağlı sarma, pirinç ve çeşitli baharatlarla hazırlanan iç harcın asma yapraklarına sarılması ile yapılır.

Genellikle üzüm yaprağı kullanılırken, farklı ağaç yapraklarıyla yapılan çeşitleri de bulunmaktadır. Zeytinyağlısı daha yaygın olsa da, etli yaprak sarma da oldukça popüler ve sevilen bir yemektir. Bu türün en özel örneklerinden biri, Malatya’da kiraz yaprağıyla hazırlanan çeşididir.

Pide

Pide, hem kendi başına lezzetli bir öğün olarak hem de çeşitli Türk yemeklerinin yanında servis edilen mükemmel bir eşlikçi olarak popülerlik kazanmıştır. Çeşitli malzemelerle lezzetlendirilmiş, özel bir hamur işi olan pide, Türkiye’nin birçok farklı bölgesinde kendine özgü yorumlarıyla yerel mutfaklarda kendine yer bulur.

Ramazan ayında ve özellikle iftar sofralarında sıklıkla tüketilmesinin yanı sıra, pide, Türk mutfağının başyapıtlarından olan Adana kebabı, İskender ve döner gibi lezzetlerin yanında da sunulur. Pide, bu tür yemeklerin yanında servis edilerek, birlikte yenildiği yemeğin lezzetini daha da artırır.

Ancak, pide kendi başına da bir öğün olabilir. Örneğin, Trabzon pidesi olarak bilinen bir pide çeşidi, bu tür bir yemeğin mükemmel bir örneğidir. Trabzon pidesi, pizza hamuruna benzer bir şekilde hazırlanan hamurun üzerine yerleştirilen lezzetli Trabzon peyniri ile karakterize edilir. Ardından, pide, odun ateşinde ısıtılan bir fırında pişirilir.

Pişmeye yakın veya fırından çıktıktan sonra, üzerine bir yumurta kırılabilir. Trabzon pidesinin üzerindeki yumurtanın sarısını patlatmak ve sıcakta eriyen peyniri uzatarak yemek, herhangi bir gurme için unutulmaz bir deneyimdir.

Böylece, pide, hem başlı başına bir lezzet hem de birçok Türk yemeğinin mükemmel bir tamamlayıcısı olarak, Türk mutfağının çeşitliliğini ve sofistikasyonunu yansıtır. Türkiye’nin her bir bölgesinde hazırlanan farklı pide çeşitleri, bu ülkenin mutfak geleneğindeki zenginlik ve çeşitliliği gösterir.

Döner ve İskender

Döner ve İskender, Türk mutfağının yurt dışında en tanınan temsilcilerinden. Dönerin kökeni konusunda Kastamonu ve Bursa arasında bir çekişme var ancak İskender kebabının anayurdu Bursa, Türkiye’de hem döner hem İskender kebabının en iyi tadılabileceği şehir olarak biliniyor.

İçyağı ve baharatlarla iyice terbiye edilmiş et, şişe geçirilip uzun bir süre pişirilerek döner hazırlanır. Kullanılan et türüne ve servis şekline göre farklı isimlendirmeler alır. Yanında sos, domates ve yeşilliklerle sunulan döner, bazen de ekmek arası olarak servis edilir.

Ekmek arası döner, bir Türk “fast food”u olarak bilinir ve sadece ülkemizde değil, dünyanın her yerinde sevilerek tüketilir. Döner, 1800’lerin ortalarında Bursa’da ortaya çıkan İskender kebabının ana malzemelerinden biridir.

İskender kebabı, dönerden tereyağı sosu, yanında servis edilen yoğurt, etin altına dizilen pide ve özel salçalı sosu ile ayrılır. Etin elde edildiği hayvanların yetiştirilmesinden, tabaktaki sunumuna kadar her aşamada büyük özen gösterilir, bu da İskender kebabını daha da lezzetli hale getirir.

Bursa’ya yaptığınız bir ziyarette, Türk geleneksel yemeklerinden biri olan bu lezzetli yemeği tarihi İskender kebapçılarda tatmanızı öneririz.

Lokum

Üretiminde kullanılan malzemelere göre onlarca farklı çeşidi bulunan lokum, aynı zamanda Türk kahvesinin geleneksel eşlikçisi olarak bilinir.

Tüm dünyada Türkiye’nin adıyla en çok anılan tatlılardan biridir, bunun nedeni 18. yüzyılda İngiliz gezginler tarafından “Turkish delight” olarak Avrupa’ya tanıtılmasıdır.

Kökeni Persçe’de “boğaz rahatlatan” anlamına gelen “rahat’l-hulkum”dan gelen bu tatlı, Türkiye’nin hemen hemen her bölgesinde, bölgeye özgü dokunuşlarla hazırlanır. Tarif ve malzemeleri itibarıyla farklı bölgelerin lokumları birbirinden farklı kıvamlara ve tatlara sahiptir.

Örneğin, Gaziantep’te yiyeceğiniz fıstıklı lokum diğerlerine göre daha sert, Isparta’nın gül lokumu yumuşak, Afyon lokumu ise biraz daha kremamsı bir kıvam ve daha az şekerli olmasıyla farklılaşır.

Sonuç

Türk mutfağı, hem zenginliği hem de çeşitliliği ile dünyanın en çok beğenilen mutfaklarından biri. Yüzlerce farklı yemek çeşidi ve yemek isimleri ile Türk yemekleri, tarihi boyunca birçok farklı kültürden etkilenmiş ve bu da mutfakta muhteşem bir çeşitliliğe yol açmıştır.

Yöresel yemekler, her biri kendi bölgesinin eşsiz lezzetlerini ve tekniklerini temsil eder. Türkiye’nin dört bir yanından gelen bu yemekler, Türk mutfağını oluşturan en güzel ve meşhur lezzetlerin bir listesi olarak kabul edilebilir.

Her bir yemek, Türk mutfağının sofistikasyonunun ve derinliğinin mükemmel bir örneğidir. İster bir saray yemeği olan hünkâr beğendi, isterse sokak lezzeti olan döner olsun, Türk mutfağındaki çeşitlilik, her damak zevkine hitap edecek bir lezzeti barındırır.