İznik Gezilecek Yerler Rehberi: Tarih ve Kültürün İzinde Bir Yolculuk

İznik, bir hafta sonu gezilecek yerler arasında yerini almalı. Çünkü İznik bir müze kent, bütünüyle baktığınızda adeta bir açık hava müzesi. Çini ve seramik konusunda dünyaca bilinen eserler veren İznik, bugün bile hala çini deyince akla ilk gelen kent. Zeytin ağaçları arasında sivrilip günümüze kadar gelebilen bir kültür harmanı.

İznik tarihi güzellikleri bir arada yaşatan bir şehir. Lakin sokaklar köstebek yuvası gibi. Her yer restorasyon içinde. Dilerim restorasyonlar bir gün biter de, biz de diğer tüm turistler ve tarihe ilgili olanlar gibi gönül rahatlığıyla ziyaret edebiliriz İznik’i.

İznik’teki tarihi yerler, türbeler, camiler, sur kalıntıları gibi gezilecek yerler birbirine çok yakın olduğundan aracınızı bir noktada park edip tüm şehri yürüyerek bile dolaşabilirsiniz. Aşağıdaki İznik gezi haritası, şehir içindeki her yeri kolaylıkla gezebilmeniz için oluşturduğum bir harita.

İznik Tarihi

İznik’in Hristiyanlar için yeri apayrı. Hristiyanlıkta, net olmayan ve karar aşamasına olan konuları tartışan karar mekanizmalarının ilki olan Birinci İznik Konsili ve sonraki yıllarda yeniden toplanan Yedinci İznik Konsili, İznik’te toplanmış.

İsa’nın gerçek tanrı olup olmadığı, kiliselerdeki dini resimlerin kullanılıp kullanılmayacağı gibi, Hristiyanlık açısından önemli karar İznik’te kararlaştırılmış.

Antik dönemde İznik’in ismi Nikeia’ydı. Nikeia kelimesi de o dönem burada yaşayan birinin ismiymiş. İznik ismi de buradan geliyor. Yunanca’da sur içinde anlamına gelen is kelimesi getirilmiş başına ve İsnikea kelimesi, zamanla İznik olarak anılmaya başlanmış.

Nikeia Antik Kenti, 11. yüzyılda Selçukluların eline geçince kısa bir dönem başkentlik yaptı Selçuklu Devleti’ne. Birinci Haçlı Seferleri’nden sonra Nikeia Bizanslıların eline geçti ve Selçuklular Konya’ya taşınmak zorunda kaldı.

Nikea, 14. yüzyılda Osmanlı Devleti tarafından kuşatıldı ve İznik, sanat, ticaret, kültür merkezi olarak başkent ilan edildi. İlk camiler, ilk medreseler, ilk imarethaneler, Osmanlı’yı Osmanlı yapan ilk yapılar burada, İznik’te inşa edildi.

İznik Gezilecek Yerler

Kırgız Mezarı

Çoğunlukla İznik gezisinin başlangıç noktası olan Kırgız Türbesi hakkında ne yazık ki çok fazla bilgi bulunmuyor. Kırgızlar 11. yüzyılda Anadolu Selçuklu Devleti’nin merkezinin kurulmasına katkıda bulunmuşlar ve İznik şehrini fethetmişlerdir.

Orhan Gazi de bu duruma kayıtsız kalmadığını göstermek için yaşadığı 14. yüzyılda bu türbeyi yaptırmıştır. Yenişehir Kapısı’na 230 metre uzaklıkta, asfalt yolun yanında bulunan bu tarihi yapıyı görmemek mümkün değil. Türbenin içinde birkaç sandık bulunmaktadır. Bursa’daki türbeler arasında mimari açıdan en göz alıcı türbelerden biri burası.

İznik Roma Tiyatrosu Kalıntıları

Roma döneminde inşa edilen antik tiyatro da mutlaka görülmesi gereken bir yerdir. Gladyatör dövüşleri ve vahşi hayvan dövüşleri burada yapılırmış. Savaşlar sırasında hasar gören duvarlar ve kapılar tiyatrodan alınan taşlarla güçlendirilmiş.

Veba salgınından sonra ölen yüzlerce, hatta binlerce insan bu tiyatroya gömülmüş. Cesetlerin üzerine bir toprak tabakası koymuşlar ve tekrar ölenleri bunun üzerine koymuşlar. Bu şekilde birkaç kat inşa edilmiş.

Bu alanda kazılar yapılmadan önce tiyatronun basamakları hep toprak ve cesetlerle doluydu. Bugün kazılar hala devam ediyor ve tiyatroya girilemiyor.

Tarihi İznik Çini Fırınları

İznik Çinilerini kim duymamıştır ki? Tarihi İznik Çini Fırınları, 14. ve 17. yüzyıllar arasında çevredeki mimari eserleri süsleyen İznik Çinilerinin yapıldığı yerdir. Günümüzde bu alan, her yıl düzenli olarak yapılan kazılarla fırınların ortaya çıkarıldığı bir kazı alanıdır.

Kazı alanına giriş yasaktır, ancak tel örgülerden bakabilirsiniz. Bölgeyi ziyaret edenler için kazı alanının çeşitli yerlerine yerleştirilmiş, nerede kaldırım, nerede su kuyusu olduğu gibi bilgiler veren bilgilendirici tabelalar bulunmaktadır.

Murad Hamamı’nın doğusundaki çini fırınlarının kalıntıları, yüzyıllar boyunca gömülü kaldıktan sonra 1960’larda yeniden keşfedilmiştir. Buradan çıkarılan çini ve seramikler İznik Müzesi’nde görülebilir.

Kazı alanının yanında İkinci Murad Hamamı’nı da görebilirsiniz. Hamamın diğer adı Tarihi Hacı Hamza Hamamı’dır. Hamam günümüzde hala aktif olarak kullanılmaktadır.

İznik Ayasofya

İznik Ayasofya Kilisesi ya da Osmanlı fethi ile Orhan Camii, İznik’te gezilecek yerler listesinin belki de en önemli yeri. Hristiyan dininde dini kararların alındığı ve tartışmaların yapıldığı yerdi. İznik Konsili’nin 7.si burada yapılmıştır. Ayasofya günümüzde hala cami olarak kullanılmakla birlikte kilisenin incelenmesi için müze olarak da hizmet vermektedir.

İznik Yeraltı Mezarları

Toprak altına inşa edilen mezar odalarına hipoje deniyor. İznik Yeraltı Mezarı da hipoje olarak tanımlanıyor. İçeri giremedik, ama mezarın en ilgi çekici yeri duvardaki freskleri.

Büyük bir kısmı günümüze kadar ulaşabilen bu duvar resimleri, parlaklığı ve canlılığıyla Türkiye’deki günümüze ulaşabilmiş en iyi fresklerden biri gibi görünüyor. İçine giremediğimiz için mezarın sadece dış duvarını görüntüleyebildik. Freskler, bu kapıdan girildiğinde, içeride karşımıza çıkıyor.

İznik Yeraltı Mezarı, İznik’in tarihi yönden çeşitli eserler barındıran Elbeyli Beldesi’nde bulunuyor. Tabelalara dikkat ederseniz Yeraltı mezarı diye sizi yönlendiriyor.

Küçük bir tepe yamacında baraka veya prefabrik bir ev görünümünde korunakla kapatılmış. Biz gittiğimizde kapısı zincirle kilitliydi, ama kapı bir miktar aralanabiliyordu.

Daha önce defineciler tarafından verilen zarar ders vermemiş olacak ki yine bu şekilde basit bir korumayla mezar korunuyor. Dilerim, İznik’teki restorasyonla birlikte bu mezar da düzgün bir şekilde halkın ziyaretine açılır.

İznik Yeraltı Mezarı’nın biraz ilerisinde, sert kaya yüzeyine oyulmuş basamaklar vardır. Merdivenli Kaya adındaki bu yer Nicaea Antik Kenti‘ndeki nekropol alanında, cenaze törenlerinin yapıldığı yer olarak düşünülüyor.

İlginiz olursa mezar yolundan 700 metre uzaklıkta. Elbeyli Köyü İç Yolu’na doğru 2km daha giderseniz İznik Dikilitaş‘ı da gezebilirsiniz.

İznik Arkeoloji Müzesi

İznik’teki birçok yer gibi İznik Müzesi de restorasyon projesi kapsamına alınmıştır. İznik Müzesi’nin bulunduğu bina, Sultan I. Murad’ın annesi Nilüfer Hatun adına 14. yüzyılda yaptırılmış bir imarethane, yani yoksulların yemek yiyebileceği bir yerdir.

Burası İznik ve çevresinde yapılan arkeolojik kazılar sonucu bulunan eserlerin toplandığı İznik Arkeoloji Müzesi olarak kullanılmaktadır. Ancak müze yıllardır tadilatta ve ne zaman açılacağı belli değil. İznik gibi özellikle çini ve seramik konusunda önemli eserlere sahip bir yerde bulunan eserlerin ziyaret edilebileceği bir yer olmaması elbette üzücü.

Müzenin bahçesinde onlarca eser var. Ancak bunlar sadece bahçenin dışından, parmaklıkların arasından incelenebiliyor. İlgilenenler için bir de müzenin arka tarafında içine girilemeyen ancak uzaktan izlenebilen bir kazı alanı var.

İznik Müzesi’nin karşısında Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluş döneminde yaşamış ve Osmanlı İmparatorluğu’ndaki ilk medrese başkanı olan Davud El-Kayseri’nin türbesi ve onun karşısında da minaresinin güzelliği nedeniyle bu adı almış olan Yeşil Cami bulunmaktadır. Caminin içindeki mimaride alışılmadık bir şey yoktur, ayırt edici özelliği minaresidir.

İznik’te gezilecek yerler arasında Osmanlı’nın ilk camisi olduğu düşünülen Hacı Özbek Camii’ni ve yine Osmanlı’nın ilk medreselerinden biri olan Süleyman Paşa Medresesi’ni görmek isteyebilirsiniz, buraya küçük bir not bırakalım.

Tarihi İznik şehrini gezdikten sonra çevre köyleri de gezmeden İznik’ten ayrılmayın. İznik köyleri gerçekten çok güzel. İster araba ile ister bisiklet ile gidebilirsiniz. Özellikle yeşilliklerin doygun olduğu bahar mevsiminde çok güzel manzaralar elde edebilirsiniz.

Elbeyli ilçesi İznik Gölü’ne yakın, göl ve çevresine hakim tepelere sahip. Gürmüzlü’yü geçtikten sonra İznik’in mera köyü olan Candarlı Köyü’ne ulaşıyorsunuz. Otlayan atları, inekleri ve keçileri gördüğünüzde zaten Candarlı’da olduğunuzu anlıyorsunuz.

Rotanın en keyifli köyü olduğunu söyleyebilirim. Candarlı Köyü’nden sonra karşımıza Kırıntı Köyü çıkıyor. Kırıntı Köyü ile daha önce Başiskele Menekşe Yaylası’nda çadır kurmak istediğimizde tanışmıştık.

Bu köy de İznik’in mutlaka görülmesi gereken köyleri arasında. İznik’ten İstanbul’a dönüş yolunda ya da küçük turlar düzenleyerek yapacağınız uzun süreli İznik seyahatlerinizde bu köylere mutlaka uğramalısınız.

İznik Nerede ve Nasıl Gidilir?

İznik, Yalova’nın güneyinde yer alan tarihi bir şehirdir. İznik İstanbul’a yakındır, bu nedenle kolayca erişilebilir. İstanbul ile İznik arasındaki mesafe Osman Gazi Köprüsü’nü kullanırsanız 130km, İzmit üzerinden gelmek isterseniz 160km.

Ama yorulmak istemiyorsanız Yenikapı veya Pendik’ten kalkan İDO seferlerini de kullanabilirsiniz. Ankara-İznik arası 380km (4s 15dk), Eskişehir arası 140km (2s 10dk), Bursa arası 75km (1s 10dk).

İstanbul’dan toplu taşıma ile gitmek isterseniz önce Yalova’ya deniz otobüsü ile gidip oradan İznik minibüslerine binmeniz gerekiyor.

İsterseniz Yalova’yı da gezi planınıza ekleyebilirsiniz. Yalova gezilecek yerler sayfamız size yardımcı olacaktır. Bursa’dan toplu taşıma ile İznik’e ulaşmak istiyorsanız Bursa terminalinden İznik minibüslerine binmeniz gerekiyor.